Μάθημα... πτυχίου

Έχω πάρει σχεδόν τρία πτυχία πανεπιστημίων. Για την ακρίβεια, το τρίτο, το διδακτορικό είναι στο φούρνο και "ψήνεται" δίπλα από ένα παστίτσιο που στρίμωξε μέσα η μάνα μου... Λένε ότι με τα χρόνια έρχεται η σοφία, η γνώση, κλπ... αλλά όντας 30+ και έχοντας πληρώσει αυτή τη γνώση με χρόνο και χρήμα, αναρωτιέμαι... γιατί; Γιατί έπρεπε να περάσω από μερικά σχετικά και άλλα άσχετα πράγματα για να καταλάβω σήμερα, 31 χρόνια μετά, τι θέλω να κάνω στη ζωή μου...

Ήταν ανάγκη να περάσω τέσσερα (πτυχίο) συν ένα (μεταπτυχιακό) συν πέντε (διδακτορικό) χρόνια, μια δεκαετία γεμάτη, για να καταλάβω το προφανές; Δε το νομίζω. Για την ακρίβεια, νομίζω πως η ατάκα του "πρέπει να πάθεις για να μάθεις", είναι η πιο σίγουρη συνταγή αποτυχίας και ξοδέματος ταυτόχρονα! Βέβαια, ότι και να μου έλεγαν πριν αποφασίσω να σπουδάσω, θα ήταν δύσκολο να το λάβω σαν δεδομένο, περισσότερο γιατί είναι στη φύση ή τον εγωισμό των περισσοτέρων από εμάς, ριζωμένη η αντίληψη ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι, οτιδήποτε, καλύτερα από τον αποτυχημένο που έρχεται και νομίζει ότι τα ξέρει όλα, δίνοντας συμβουλές. Και καλώς είναι έτσι, γιατί μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Αν οι μεγάλοι εφευρέτες έμεναν στις εφευρέσεις άλλων, πολλά από όσα γνωρίζουμε σήμερα δε θα είχαν εφευρεθεί.

Βέβαια, εδώ το θέμα συζήτησης δεν είναι οι απεριόριστες πιθανότητες της επιστήμης. Είναι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας και οι δεδομένες αδυναμίες και τα όρια του. Τα προβλήματα αυτά τα ξέρετε ήδη γιατί τα βιώνετε στο πετσί σας. Τα ξέρουν και άλλοι, πιο σπουδαγμένοι από εμένα, που μπορούν να σας τα ορίσουν πολύ όμορφα, με γραφικές παραστάσεις και με νούμερα.

Για μένα, πιο πολύ από όλα είναι κρίσιμο τελικά το πως αντιλαμβανόμαστε την εκπαίδευση. Πως την αξιολογούμε και τι στάση κρατάμε απέναντι της, μαζί και με τις προσδοκίες μας από αυτή. Οι περισσότεροι από εμάς, νομίζω πως την αντιλαμβανόμαστε σαν μια διαδικασία από βήματα, τα οποία πρέπει κανείς να ολοκληρώσει σα κάποιο βιντεοπαιχνίδι στο οποίο τελειώνεις τη μια πίστα μετά την άλλη, για να φτάσεις στο επιθυμητό, τον τερματισμό και την εύρεση εργασίας.

Βλέπουμε την εκπαίδευση σαν ένα μονοπάτι, ίδιο και απαράλλακτο για όλους. Σα το στρατό που κάποια πράγματα και διαδικασίες είναι παγιωμένα και σταθερά, για δεκαετίες ολόκληρες. Ακολουθούμε τα ίδια 2-3 μονοπάτια που όλοι οι άλλοι πριν από εμάς ακολούθησαν, σκεπτόμενοι μόνο τις επιτυχίες τους και όχι τις αποτυχίες τους. Και βέβαια, χωρίς σεβασμό ως προς τα δικά μας "θέλω" τα οποία κάπου σε όλη την πορεία θυσιάζουμε ή τα αφήνουμε στην άκρη γιατί νομίζουμε ότι δε θα μας οδηγήσουν στο στόχο μας. Ένας στόχος που τις περισσότερες φορές είναι τόσο μίζερος όσο οι λέξεις που τον εκφράζουν, όπως "δουλίτσα", "μισθουλάκος", κ.ο.κ.

Βλέπουμε την εκπαίδευση σαν κάτι αναγκαίο και κακό μαζί που έχει αρχή, μέση και τέλος. Δεν είναι έτσι όμως. Η εκπαίδευση μας κρατά όλη μας τη ζωή, είτε το θέλουμε είτε όχι. Μαθαίνουμε συνεχώς, είτε σαν επαγγελματίες είτε σαν άνθρωπο και αυτό δεν είναι κακό. Είναι αυτό που μας κρατά ζωντανούς. Το κεκτημένο μιας δουλειάς είναι εκεί μόνο για να μια πρόσκαιρη επιβεβαίωση που μας επιτρέπει να πατήσουμε πάνω της για να πάμε παρακάτω. Τίποτα άλλο. Ευτυχώς η εποχή έβγαλε μόνη της από το παράθυρο την αντίληψη της ζωούλας με μια δουλίτσα που οδηγεί στη συνταξούλα. Δε μας χρειάζεται αυτή η αντίληψη αν πραγματικά θέλουμε να είμαστε ζωντανοί και δημιουργικοί. Δε μιλάω για πλήρη εργασιακή αβεβαιότητα, όχι, αλλά για εξέλιξη, ψάξιμο, πρόοδο και κίνηση.

Τα μονοπάτια τα σίγουρα και τα τακτοποιημένα θα υπάρχουν πάντα για όλους όσοι θέλουν την ασφάλεια και το βόλεμα. Το θέμα είναι όμως να μην είναι στημένο όλο το εκπαιδευτικό σύστημα σε αυτή τη λογική γιατί πολύ απλά, σε ένα τόσο ταχέως μεταλλασσόμενο κόσμο, δεν υπάρχουν αρκετές σίγουρες και άκοπες θέσεις για όλους. Κάθε κρίση είναι μια ευκαιρία, άλλο χιλιοειπωμένο, αλλά πολύ αληθινό. Νομίζω πως ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε σοβαρά με την εκπαίδευση μας, τους τρόπους, τις διαδικασίες και τις επιλογές μας, κοιτώντας πολύ καλά την αγορά, ναι, αλλά πριν από αυτό, κοιτώντας πολύ καλά μέσα μας. Μόνο κάνοντας τη σωστή επιλογή για την καριέρα που θα ακολουθήσει κάποιος, μπορεί να ολοκληρωθεί επαγγελματικά και ίσως να φέρει και την αλλαγή στο ίδιο το επάγγελμα που θα διαλέξει, αντί να το φέρει εις πέρας για 40 χρόνια και μετά να πάρει σύνταξη.

Γιατί φλυαρώ τόση ώρα; Για να πω σε όλους όσοι απλά διεκπεραιώνουν πτυχία ή ζωές, να σταματήσουν τώρα. Να σταματήσουν και να σκεφτούν τι είναι αυτό που πραγματικά θέλουν να κάνουν και τους εκφράζει. Και όλο αυτό να μη το κάνουν μόνοι τους. Να ρωτήσουν, να ερευνήσουν και να μάθουν από την εμπειρία ανθρώπων που ήταν εκεί πριν από αυτούς. Ας μοιραστούμε επιτέλους και κάτι σημαντικό, πέρα από tweets και posts... 

Ευρώπη σε όλα... Όχι μόνο στα μισά...

Ξυπνάω μια Κυριακή πρωί, φτιάχνω καφέ και όπως περιμένω το laptop να ανοίξει καλά τα μάτια του πριν αρχίσω να δουλεύω, ανοίγω για λίγο την τηλεόραση... Τσακωμοί, Κυριακή πρωί! Μα Κυριακη πρωί; Δηλαδή να ανοίξω το μάτι για να χαλαρώσω μια μέρα και να πέσω πάνω σε αυτό;;; Δε μπορεί να περιμένει μέχρι τη Δευτέρα που θα είμαι στη δουλειά αυτή την ώρα;

Τρεις καραγκιοζοπαπάρες, τσακώνονται (πάλι) για το 25ευρω στην υγεία. Γιατί να τη δίνουμε, ποιοι να τα δίνουν, ποιοι να μη τα δίνουν, ποιος το σκέφτηκε αρχικά, γιατί το ψήφισαν, κλπ κλπ. Μετά τα πρώτα 3-4 λεπτά, δεν άκουγα τίποτα, ή μάλλον δε καταλάβαινα τίποτα έτσι που μιλούσαν ο ένας πάνω στον άλλο, οπότε έκλεισα την τηλεόραση για να σκεφτώ λίγο καλύτερα και να επεξεργαστώ το θέμα...

Το μυαλό μου πάει πίσω σε άλλο ένα λαμπρό μέτρο που αυτή η μαριονέτα στο Υπουργείο Υγείας θυμήθηκε πριν λίγο καιρό, αυτό του καπνίσματος... Τότε, είχαμε ακούσει από τον ίδιο σε κάποιο από τα πολλά παράθυρα, ότι το κόστος νοσηλείας όλων των ανθρώπων που παθαίνουν οτιδήποτε από το κάπνισμα, είναι τεράστιο και είναι μεγαλύτερο από τις απώλειες σε φόρο από τη μειωμένη πιθανά, πώληση τσιγάρων... Μας λέει δηλαδή, ότι κάποιοι Νορβηγοί, Σουηδοί, κλπ επιστήμονες, που έχουν πέντε δράμια μυαλό παραπάνω, τα έβαλαν κάτω και είδαν... Πόσο μας κόστισε ο κύριος Χ.Φ. που πέθανε από καρκίνο στους πνεύμονες σε νοσηλεία; 20.000. Πόσα τσιγάρα κάπνισε περίπου στη ζωή του; Χ πακέτα επί τον Υ φόρο, ίσον 10.000 ευρώ. Άρα, με τη ζωή που έκανε, "κόστισε" στο κράτος 10.000 (νοσηλεία μείον φόρος). Αν δε κάπνιζε, θα ήταν στο μηδέν το ποσό αυτό... Άρα, καλύτερα να του κόψουμε ή περιορίσουμε το τσιγάρο για να μειωθεί ο κίνδυνος να μας κοστίσει 20.000 για τη νοσηλεία του... Τι; Τα είχε πληρώσει τα 20.000 με εισφορές;; Ναι, τα είχε πληρώσει, αλλά γιατί να μη μας μείνουν κάβα; Γίνονται και ατυχήματα βρε αδερφέ...

Είναι πολύ πρακτική η σκέψη και σίγουρα έχει ένα νόημα, δε λέω. Κάτι παρόμοιο φαντάζομαι ήρθαν και είπαν πάλι στο μικρό Casoline... Γιατί κύριε Γεωργιάδη έχετε 2.000 εισαγωγές κάθε μέρα στα Χ νοσοκομεία της χώρας; Σα πολλές μου φαίνονται.. Μήπως κύριε Γεωργιάδη πάτε για ψύλλου πήδημα στο νοσοκομείο σε αυτή τη χώρα; Ξέρετε πόσο κοστίζει η εργατοώρα του γιατρού κύριε Γεωργιάδη; Ξέρετε πόσο κοστίζει το να κάτσει και να μιλάει μισή ώρα με μια γιαγιά που έχει κάτι ασήμαντο ή τίποτα; Κοστίζει πάρα πολύ για να το πληρώνει το κράτος... Βάλτε 25 ευρώ χρέωση για την εισαγωγή να δείτε αν θα πάει κανείς στο νοσοκομείο ξανά... Θα πηγαίνουν μόνο αν τους κοπεί χέρι/πόδι ή αν είναι τόσο χάλια που δε μπορούν να περπατήσουν... Και θα σας μένουν και τα 25 ευρώ κάθε φορά...

Μπορεί και να μη σκέφτηκαν έτσι... Έτσι σκέφτομαι εγώ, αν μου έλεγε κάποιος σαν οικονομολόγος που σπούδασα ότι έχω ένα μαγαζί που έχει τόση δυναμικότητα να εξυπηρετήσει Χ κόσμο και έχω υπαλλήλους που είναι περιορισμένοι πόροι γιατί δεν έχω λεφτά να προσλάβω άλλους.. Θα έλεγα, πάμε να βάλουμε ένα κόστος εισόδου. Δε θα έρχεται όποιος και όποιος... Θες να σε εξυπηρετήσω; Είσοδος στα Χ χρήματα για να αφιερώσω τους πόρους μου σε σένα. Αν μπαίνει όποιος και όποιος, έτσι για το παραμικρό, δε μπορώ να εξυπηρετήσω ούτε αυτούς που έχουν πραγματικά ανάγκη... Εδώ όμως δε μιλάμε για ένα μαγαζί. Μιλάμε για δημόσια υγεία, τύπου δωρεάν, που την πληρώσαμε και την πληρώνουμε οι περισσότεροι και που είναι ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΓΑΘΟ! Η παραπάνω σκέψη, προφανώς στην επέκταση της οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση της υγείας τελικά. Είναι κακό αυτό; Όχι, γιατί αν ο καθένας μας έδινε όλα τα λεφτά που δίνει σε μια ιδιωτική κλινική κάθε μήνα, θα τον είχαν βασιλιά κάθε φορά που θα έμπαινε στο νοσοκομείο για οτιδήποτε. Τώρα, τα πετάμε σε ένα δημοσίο φορέα που κατασπαταλά τα λεφτά σε υπερτιμολογημένες πάνες και μετά βγάζουμε από την τσέπη μας να πληρώσουμε και το ιδιωτικό αν μας τύχει κάτι πιο σοβαρό... Ελλαδάρα...

Έξω όμως δεν είναι έτσι.. Έξω, αυτά τα έχουν σκεφτεί χρόνια πριν (τουλάχιστον τα κράτη τα οποία μας δίνουν σήμερα συμβουλές ή εντολές περισσότερο). Έχουν παροχές προς τον πολίτη, χώρους άσκησης και αναψυχής, υποδομές και τόσα άλλα... Και όλα μαζί, λίγο το ένα, λίγο το άλλο συμπληρώνουν την εικόνα ενός πολίτη που είναι μέρος του όλου, που τον σέβονται και θέλουν να τον κρατήσουν υγιή και ζωντανό για να προσφέρει και να απολαμβάνει. Είναι μια άλλη κουβέντα που θέλει το κράτος να καταλαβαίνει ότι μπορεί να είναι τόσο δυνατό όσο ο πιο αδύναμος κρίκος του, δηλαδή ο πολίτης.

Εμείς εδώ στο Ελλαδιστάν, όπως πάντα, αντιγράφουμε ότι μπορούμε να δούμε από την κόλλα του μπροστινού. Δε καταλαβαίνουμε ή δε βάζουμε το χρόνο να δούμε όλη την εικόνα. Δε κάνουμε τον κόπο να προσφέρουμε στους πολίτες, αλλά κοιτάμε πως θα τους κρατήσουμε αιματοδότες του κράτους μέχρι να πεθάνουν, για να πάρουν τη θέση τους τα παιδιά τους. Αν κάποια στιγμή καταλάβουμε την αξία της μιας ανθρώπινης οντότητας στο μηχανισμό του κράτους, της χώρας, τότε ίσως κάτι να αλλάξει. Λογικά, αυτή η μέρα θα αργήσει πολύ ακόμη...